Λειτουργική Προπόνηση

 Λειτουργική Προπόνηση-Functional Training

Στο περιοδικό Physical rehabilitation Fifth Edition Susan B. O’Sullivan, Thomas J. Schmitz, αναφέρεται η λειτουργική προπόνηση (functional training) στο τομέα της αποκατάστασης. Οι φυσικοθεραπευτές χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο για να αποκαταστήσουν ασθενείς με κινητικά προβλήματα. Οι ασκήσεις σχεδιάζονται για το κάθε ασθενή ξεχωριστά ώστε να έχει μέγιστο όφελος από την άσκηση αυτή.
Ασκήσεις που μιμούνται τι κάνει ο ασθενής στο σπίτι ή στη δουλειά μπορούν περιληφθούν στην θεραπεία για να κάνουν τον ασθενή να γυρίσει πιο γρήγορα στη δουλειά του. Για παράδειγμα εάν η δουλειά απαιτεί κάποιος να σηκώνει βαριά φορτία η προπόνηση θα επικεντρωθεί στη ανύψωση βάρους, εάν είναι μαραθωνοδρόμος θα επικεντρωθεί στην επανάκτηση της αντοχής. Κάθε πρόγραμμα σχεδιάζεται προσεκτικά κατανοώντας την κατάσταση του κάθε ασθενή και με το τι είναι δυνατόν να πετύχει ο ίδιος (επιτεύξιμοι στόχοι).

Ας περάσουμε τώρα στο τομέα της φυσικής κατάστασης. Η λειτουργική προπόνηση αποκτά μεγάλο πλεονέκτημα λόγω του ότι οι κινήσεις που χρησιμοποιούνται είναι από τις καθημερινές μας ασχολίες και κυρίως πραγματοποιούνται σε πολλά επίπεδα  κίνησης. Για παράδειγμα με τα απλά μηχανήματα προπόνησης, η κίνηση γίνεται σε μία τροχιά, αυτή δεν είναι μία φυσική κίνηση του σώματος και μπορεί να προκληθούν λανθασμένα κινητικά πρότυπα και τραυματισμοί.

Τα κλασσικά μηχανήματα δύναμης είναι με τέτοιο τρόπο φτιαγμένα που δεν μπορούν να μιμηθούν τον τρόπο κίνησης του ανθρώπινου σώματος με αποτέλεσμα να γυμνάζουν μονοδιάστατα κάποια μυϊκή ομάδα χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής άλλων μυϊκών ομάδων.

Υπάρχουν αρκετά όργανα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να κάνετε ένα πρόγραμμα λειτουργικής προπόνησης. Επίσης υπάρχουν πάρα πολλές ασκήσεις που μπορεί να γίνουν χωρίς να έχετε κάποιο όργανο γυμναστικής. Για παράδειγμα με το βάρος του σώματος σας, σε διαφορετικές εδαφικές κλίσεις, στο πάρκο σε κάποιο πεζούλι ή παγκάκι. Αρκετά όργανα μπορεί να είναι και αυτοσχέδια. Παρακάτω θα παραθέσουμε κάποια όργανα που χρησιμοποιούνται:

• Σακίδια άμμου-sandbags
• Λάστιχα γυμναστικής
• Bosu
• Δίσκοι ισορροπίας-wobble board
• Medicine balls
• Kettle bells 
• Flowin
• Ιμάντες- Suspension Training
• Αλτήρες
• Physioballs
• Medballs
• Macebells
• Cable machines
• Ολυμπιακές  Μπάρες
• Lifting Chains
• Μποκ (κουτιά σε διαφορετικά ύψη) 
• Agility ladder

Για να είναι αποτελεσματικό ένα πρόγραμμα Λειτουργικής Προπόνησης θα πρέπει να αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό διαφορετικών ασκήσεων που θα μπορούν να αντεπεξέλθουν στα ατομικά χαρακτηριστικά και τους στόχους που θέτει ο καθένας. Ένα πρόγραμμα θα πρέπει να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

•         Να βασίζεται σε λειτουργικές ασκήσεις που προκύπτουν μέσα από την καθημερινή μας ζωή και τις ασχολίες μας.
•         Κάθε πρόγραμμα θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο για το κάθε άτομο και σχεδιασμένο με βάση τις δραστηριότητες που έχουν νόημα για αυτό.
•         Πρέπει να περιλαμβάνει μία ποικιλία ασκήσεων που δουλεύουν την ευλυγισία, ευκινησία, ισορροπία, κινητικότητα, δύναμη, καρδιαγγειακή-αναπνευστική λειτουργία, ταχύτητα , νευρομυική συναρμογή, εστιάζοντας σε πολλά επίπεδα κίνησης.
•         Προοδευτική αύξηση της επιβάρυνσης ( ποσότητας-έντασης)
•         Να υπάρχει περιοδισμός της προπόνησης δηλαδή η ένταση και η ποσότητα της προπόνησης δεν γίνεται να είναι διαρκώς αυξανόμενη. Ο περιοδισμός επιτυγχάνεται με την εναλλαγή των ασκήσεων, στόχων, ποσότητας, έντασης ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
•         Η ενασχόληση να είναι συχνή.
•         Να βάζουμε ανταγωνιστικούς στόχους.
•         Προπόνηση σε ειδικά-διαμορφωμένα περιβάλλοντα περισσότερο για την ασφάλεια.
•         Κυρίως χρήση πολυαρθρικών ασκήσεων σε πλήρες εύρος κίνησης

Με λίγα λόγια..

Η λειτουργική προπόνηση ουσιαστικά υπήρχε από παλιά απλά αρχίζει τώρα να κάνει την εμφάνισή στην Ελλάδα εδώ και λίγα χρόνια σε γυμναστήρια  διότι μπορεί να γυμνάσει το σώμα ομοιόμορφα και κυρίως λειτουργικά με απλούς τρόπους της καθημερινότητας. Η πληθώρα ασκήσεων που υπάρχει σε  συνδυασμό με τις κατάλληλες προπονητικές εναλλαγές στην ένταση, ποσότητα, διάρκεια, διάλειμμα, μετατρέπει την ενασχόληση της άσκησης σε μία καθημερινή προσωπική βελτίωση του σώματος και του πνεύματος.   Για να γίνει όμως αυτό εφικτό πρέπει να υπάρχει γυμναστής που να γνωρίζει βασικές αρχές της προπονητικής, ανατομίας,κινησιολογίας,εμβιομηχανικής, και φυσιολογίας του ανθρώπινου σώματος.

 Σε επόμενη ανάρτηση θα πούμε και για την προπόνηση crossfit και athletes perfomance στις οποίες υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ τους.

Επιμέλεια: Oικονόμου Τριαντάφυλλος

                 Πτυχ. ΤΕΦΑΑ.- Προπονητής Φυσικής Κατάστασης

     

     Αρθρογραφία:
  Burton, Craig (2007)."What is Functional Resistance Training"
  Chek, Paul :What is Functional Exercise?(Article),C.H.E.K Institut 
  O'Sullivan, Susan B. (2007).Physical Therapy 5th Edition.