"Ντόπινγκ και Συμπληρώματα Διατροφής"

«Βρες μου τον ευχαριστημένο δεύτερο και θα σου βρω τον αιώνια χαμένο». Μία ρήση που αντικατοπτρίζει, τη σημερινή κοινωνία, όπου η πρωτιά σε οτιδήποτε αναδεικνύει τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα της εποχής μας. Πρωταθλητισμός όχι μόνο στα σπορ, αλλά και στο σχολείο, στην εμφάνιση, στις σχέσεις και σε ότι μπορεί να προκύψει στη πορεία καθ’ όδόν.  

 

Ο πρωταθλητισμός όμως στον αθλητισμό έχει αποκτήσει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Πεθαίνεις με την κυριολεκτική σημασία της λέξης για να κερδίσεις, καθώς για να το πετύχεις παίρνεις φάρμακα για να βελτιώσεις την αγωνιστική σου απόδοση. Αν είσαι τυχερός δεν θα πεθάνεις αλλά σίγουρα θα προκαλέσεις βλάβη στην υγεία σου.  

 

Είναι τα φάρμακα επιβλαβή; Ναι είναι πολύ επιβλαβή, εάν δε συνταγογραφούν από γιατρό για τη συγκεκριμένη ασθένεια ή κατάσταση που θεραπεύουν. Για παράδειγμα, ένας έφηβος που παίρνει αναβολικά, δεν τα παίρνει, όπως αναφέρουν οι ενδείξεις  για να θεραπεύσει την οστεοπόρωση της γεροντικής ηλικίας, ούτε την οξεία αναιμία,, ούτε μία μεταστατική κατάσταση καρκίνου, ούτε τη εξασθένηση του οργανισμού του από το ΑIDS.  

 

Εάν είναι αθλητής τα παίρνει για να βελτιώσει τις αγωνιστικές του επιδόσεις, εάν δεν είναι αθλητής τα παίρνει, είτε για να κάνει μπράτσα και να αρέσει στα κορίτσια, είτε για αυτοπροστασία, είτε για να συνεχίσει να παίζει το ίδιο αποδοτικά ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, είτε γιατί είναι μόδα, είτε για χίλιους δύο λόγους.     

 

Προφανώς δεν αναφέρομαι σε όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούν. Αναφέρομαι  σε εκείνα που δεν χρησιμοποιούνται για την ασθένεια που θεραπεύουν αλλά χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν την αγωνιστική απόδοση.  

 

Στον αθλητισμό επομένως είναι απαγορευμένα γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο,  δηλαδή η χρήση τους θεωρείται αθέμιτος ανταγωνισμός και εξαπάτηση των θεατών, παρεμπιπτόντως είναι και επιβλαβή στην υγεία του χρήστη.  

 

Πόσο επιβλαβή είναι;  Η χρήση τους επιφέρει μη αντιστρέψιμες πολλές φορές παρενέργειες συμπεριλαμβανομένης κι εκείνης του θανάτου. Θέλετε να είσθε μέρος αυτής της διαδικασίας;  

 

Για να δείτε ότι δεν υπερβάλλω αναφέρω μερικά παραδείγματα: 165 πρώην ποδοσφαιριστές έχουν πεθάνει τα τελευταία 30 χρόνια «αφύσικα», παρουσιάζοντας περίεργες και σπάνιες μορφές καρκίνου. Αυτό είναι απλά η απόδειξη ότι η ντόπα δεν είναι νέα μόδα. Απλά σήμερα είναι πιο εξελιγμένη και γνωρίζουμε τις παρενέργειες και τις συνέπειές της.  

 

Το 1989 κατασκευάσθηκε στο εργαστήριο τεχνητά η ερυθροποιητίνη – ουσία που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός και προκαλεί αύξηση των  τα ερυθρών αιμοσφαιρίων και ως εκ τούτου βελτιώνει την αντοχή. Το 1991, δύο χρόνια αργότερα 11 Δυτικοευρωπαίοι ποδηλάτες πέθαναν εξ’ αιτίας της παράνομης χορήγησής της. Από τη δεκαετία του ’70, πέντε Έλληνες πρωταθλητές στη σφύρα και στο δίσκο έχουν πεθάνει από  καρκίνο στο συκώτι και τους όρχεις σε ηλικίες 20, 25 και στη δεκαετία των 40 αντίστοιχα. Διάσημα ονόματα στο στίβο, Griffin, Dressler, Board, έφυγαν πολύ νωρίς για να απολαύσουν τις  Ολυμπιακές και Ευρωπαϊκές αθλητικές επιτυχίες τους Πλάι σ’ αυτούς πολλοί ανώνυμοι που επειδή δεν ήσαν διάσημοι δεν έγινε γνωστό ότι ο θάνατός τους  συνδέεται με τη χρήση αυτών των φαρμάκων.   

 

Γιατί πεθαίνουν για να κερδίσουν; Υπάρχουν κάποιοι λίγοι που δεν γνωρίζουν τις επιζήμιες επιδράσεις αυτών των φαρμάκων στην υγεία τους. Υπάρχουν κάποιοι πολλοί περισσότεροι που θα διακινδύνευαν τη ζωή τους προκειμένου να αποκτήσουν χρήματα και δόξα. Η επιθυμία της νίκης στους αγώνες είναι τόσο μεγάλη, ώστε εκτός και αν οι κίνδυνοι για την υγεία είναι άμεσα προφανή (το παίρνω και το βλέπω αμέσως), πολλοί θα διακινδύνευαν το υπόλοιπο της ζωής τους, χωρίς ούτε έναν δισταγμό.  

 

Ο αθλητισμός σήμερα είναι ένα επάγγελμα που άμα το κάνεις καλά πληρώνεσαι καλά. Τα κίνητρα λοιπόν που συνοδεύουν κάποιον που φθάνει στη κορυφή αυτού του επαγγέλματος είναι τόσο δελεαστικά, που κάνουν τη καταφυγή στη χρήση αυτών των ουσιών επιτακτική ανάγκη. Το ρεκόρ, το μετάλλιο είναι ένα εμπόρευμα υψηλής αξίας. Δυστυχώς οι σημερινές μας αξίες επιδιώκουν το μετάλλιο να είναι αντιπροσωπευτική πηγή αξίας όχι μόνο του ατόμου αθλητή αλλά όλης της κοινωνίας που το παράγει.  

 

Ας δούμε τώρα ποιά από αυτά τα φάρμακα έχουν επιζήμιες παρενέργειες. Στον αθλητισμό χρησιμοποιούνται δύο μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων:

 Φάρμακα τα οποία χαρακτηρίζονται ως αναλγητικά,  καθώς θεραπεύουν - αποκαθιστούν κάποιο τραυματισμό, κόπωση ή άγχος και τα οποία καθιστούν ικανό τον αθλητή να αγωνίζεται παρά την αδυναμία του οργανισμού του γι΄ αυτό. Προσφέρουν δηλαδή μία προσωρινή αποκατάσταση του οργανισμού, παρόμοια με την φυσιολογική του, που είχε πριν εκφρασθεί η συγκεκριμένη αδυναμία, ώστε να μπορεί να αγωνισθεί.  

 

Σ’ αυτά περιλαμβάνονται τα ναρκωτικά τύπου μορφίνης που ανακουφίζουν τον αθλητή από κάποιον υπερβολικό πόνο και στα οποία η κατάχρηση οδηγεί σε αναπνευστική καταστολή, σωματική και ψυχολογική εξάρτηση, (με πιθανό θάνατο), υπερεξάντληση και γενική απάθεια.  

 

Επίσης κάποια από αυτά τα φάρμακα δεν είναι επιβλαβή σε φυσιολογικές δόσεις, σε μεγάλες ποσότητες όμως μπορεί να γίνουν εξαιρετικά επικίνδυνα για τον οργανισμό. Για παράδειγμα η κωδεΐνη, η οποία χρησιμοποιείται και στο ελαφρύ κρυολόγημα.  

 

Στην παραπάνω κατηγορία περιλαμβάνονται επίσης τα διάφορα καταπραϋντικά, ηρεμιστικά, μυοχαλαρωτικά, τοπικά αναισθητικά σε σπρέϋ ή αλοιφές, αντιφλεγμονώδη, καθώς και τα κορτικοστεροειδή για τη θεραπεία οιδημάτων και την ανακούφιση από τον πόνο. Παρατεταμένη χρήση τους ή λήψη μεγαδόσεων των κορτικοστεροειδών οδηγεί σε υπέρταση, οστική και μυϊκή αδυναμία, διανοητικές διαταραχές όπως ευφορία, κατάθλιψη ή παράνοια και επιπλέον επιπλοκές με πεπτικό έλκος, ζαχαρώδη διαβήτη και τέλος για παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία τερματισμό της ανάπτυξής τους.  

 

Φάρμακα τα οποία χαρακτηρίζονται ως εργογόνα, δηλαδή βελτιώνουν την σωματική απόδοση, πέρα από το σημείο που θα μπορούσε να πετύχει ο οργανισμός από μόνος του. Εδώ μιλάμε για τα πλέον αμφισβητούμενα και επικίνδυνα φάρμακα. τα ψυχοκινητικά διεγερτικά, τα οποία είναι ουσίες ξένες προς τον ανθρώπινο οργανισμό, με τα πιο γνωστά τις αμφεταμίνες με την πολυχρησιμοποιημένη εφεδρίνη και τα αναβολικά στεροειδή, όταν η συγκέντρωσή τους στο αίμα ξεπερνάει τα φυσιολογικά ποσοστά  που ο ίδιος ο οργανισμός παράγει.  

 

Μιά μεγάλη διαφορά τους είναι ότι οι αμφεταμίνες μπορούν να επιφέρουν ξαφνικό θάνατο την ώρα του αγώνα, συνήθως από καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια. Με τα αναβολικά όμως η κατάσταση είναι διαφορετική. Οι επιδράσεις τους είναι μακροχρόνιες και ο θάνατος μπορεί να έλθει κάποια στιγμή αργότερα, αφού ο αθλητής μπορεί και να έχει εγκαταλείψει την ενεργό δράση, από καρκίνο συνήθως στο συκώτι, έμφραγμα, ή νεφρική ανεπάρκεια.

Διεγερτικά

Τα πιο δημοφιλή διεγερτικά είναι οι αμφεταμίνες η κοκαϊνη, η στρυχνίνη και η καφεΐνη. Τα φάρμακα αυτά αυξάνουν την εγρήγορση και βοηθούν σε αθλήματα που απαιτούν γρήγορα αντανακλαστικά, περιέχουν δηλαδή τα στοιχεία της επαγρύπνησης και της ετοιμότητας. (ποδηλασία, πυγμαχία, κολύμβηση, ποδόσφαιρο και μπάσκετ).  

 

Επίσης μειώνουν και καθυστερούν την εμφάνιση της κόπωσης, δημιουργούν απώλεια κρίσης και ξεπερνώντας έτσι τη φυσιολογική κόπωση του οργανισμού, γεγονός το οποίον κάτω από συνθήκες  μέγιστης προσπάθειας, όπως είναι η ώρα του αγώνα μπορούν να οδηγήσουν και στο θάνατο.  Ο Δανός ποδηλάτης Ολυμπιονίκης του 1960 στη Ρώμη Kurt Jensen και ο νικητής πρωταθλητής του γύρου Γαλλίας το 1967 Βρεττανός Tommy Simpson πέθαναν την ώρα του αγώνα από χρήση αμφεταμινών.  

 

Στη περίπτωση μέγιστης φυσικής καταπόνησης για τον οργανισμό, ακόμη και κανονικές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο.  

 

Από την ομάδα των αμφεταμινών οι συμπαθομιμητικές αμίνες με κύριο την  εφεδρίνη είναι πιο δημοφιλή. Χρησιμοποιούνται από όσους  θέλουν να διαβάσουν όλη τη νύχτα, να οδηγήσουν όλη τη νύχτα, να εργασθούν όλη τη νύχτα, να χάσουν βάρος, να πηδήσουν ψηλότερα, να τρέξουν γρηγορότερα, να γίνουν επιθετικότεροι. 

 

Σε υψηλές δόσεις δημιουργούν σωματική και διανοητική υπερδιέγερση, που συνοδεύεται από αυξημένη ροή αίματος. Όμως στις παρενέργειες περιλαμβάνονται υψηλή αρτηριακή πίεση, πονοκέφαλος, καρδιακή αρρυθμία, ανυπομονησία,  τρέμουλο, ανησυχία, ζαλάδα, αϋπνία, απώλεια κρίσης που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό σε μερικά αθλήματα ή και απώλεια ευαισθητοποίησης σε κάποιο τραυματισμό, κοιλιακές συσπάσεις και τέλος κώμα και εγκεφαλική αιμορραγία.  

 

Σε χαμηλές δόσεις χρησιμοποιούνται ως συστατικό φαρμάκων για να αντιμετωπισθεί το κρυολόγημα και το συνάχι, οπότε οι αθλητές πρέπει να είναι ενήμεροι για το περιεχόμενό τους.  

 

Επίσης κάποια χάπια διαίτης περιέχουν εφεδρίνη, καθώς μειώνει την όρεξη, αλλά με τη συχνή χρήση της χάνεται η επίδραση και παραμένει η επικίνδυνη εξάρτηση. Διασημότερο θύμα τους ο Ντιέγκο Μαραντόνα, ο κορυφαίος αθλητής του 20^ου   όπου στην προσπάθειά του να  να ξαναβρεί τη φόρμα του και να ξαναπαίξει μπάλλα σε ηλικία 34 ετών πιάστηκε με εφεδρίνη που είχε πάρει για να χάσει γρήγορα τα κιλά του και τερμάτισε την καριέρα του.  

 

Στα διεγερτικά του Κ.Ν.Σ. ανήκε μέχρι πρόσφατα και η καφεΐνη, η οποία φαίνεται ότι αυξάνει την ικανότητα αντοχής και η οποία ορίζεται ως θετικό αποτέλεσμα ντόπινγκ όταν η συγκέντρωσή της στα ούρα ξεπερνάει τα 12 μικρογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο ούρων. Αυτό απαιτεί 8 κούπες καφέ στη σειρά ή κάποιες περισσότερες κούπες τσάϊ. Μία κούπα καφέ αντιστοιχεί σε ποσότητα καφεΐνης που δίνουν 2 αναψυκτικά τύπου κόλα ή 3 μπάρες σοκολάτα. Έτσι θέλουμε 24 κόκα κόλες ή 36 σοκολάτες για παράδειγμα τύπου Μαρς για να ξεπεράσουμε το μέχρι πρότινος επιτρεπτό όριο καφεΐνης που εκλαμβανόταν ως θετικό. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στο στομάχι και πεπτικές διαταραχές.  

 

Αναβολικά  ανδρογόνα στεροειδή  

 

Τα αναβολικά αναφέρονται σε ουσίες που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη και την επιδιόρθωση των κυττάρων. Τα ανδρογόνα αναφέρονται στις χημικές ουσίες που ομοιάζουν στη χημική μορφή και στη δραστηριότητα που αναπτύσσουν με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη, η οποία προάγει τα ανδρικά χαρακτηριστικά, σε αντίθεση με τις γυναικείες ορμόνες οιστρογόνα που προάγουν τα γυναικεία χαρακτηριστικά. Παράγονται από τον οργανισμό και ανήκουν στην οικογένεια των στεροειδών όπου χημικά ομοιάζουν με το αρχικό μόριο κατασκευής τους, τη χοληστερίνη.   

 

Κτίζουν μυϊκή μάζα, καθώς τα μυϊκά κύτταρα μεγενθύνονται συγκεντρώνοντας  περισσότερα αμινοξέα (μυϊκή υπερτροφία), με επακόλουθο τη βελτίωση της  απόδοσης σε αθλήματα που απαιτούν δύναμη και ταχύτητα. Στίβος, κολύμβηση, άρση βαρών, ποδόσφαιρο είναι τα πιο συνηθισμένα, ενώ νόμιμα χρησιμοποιούνται από αθλητές του body building, αφού μέχρι πρόσφατα επωλούντο χωρίς ιατρική συνταγή.  

 

Αντίθετα η λήψη τους θα ήταν καταστροφή για την απόδοση ενός μαραθωνοδρόμου, καθώς θα ξόδευε περισσότερη ενέργεια για να μεταφέρει σε όλο το διάστημα του αγωνίσματός του  μεγαλύτερο σωματικό βάρος.  

 

Επίσης τα αναβολικά επιτρέπουν στον αθλητή να προπονείται σκληρότερα για περισσότερο χρόνο, αναλαμβάνοντας από τη κούραση γρηγορότερα. Έτσι ο αθλητής μπορεί να κρατάει την απόδοσή του σταθερή από αγώνα σε αγώνα, παρ’ όλες τις διακυμάνσεις της προπονητικής ή αγωνιστικής κόπωσης ενώ κατά τη διάρκεια του αγώνα  σε στιγμές έντονου ανταγωνισμού αυξάνεται η μαχητικότητά του.  

 

Η χρήση τους στην εφηβεία είναι επικίνδυνη καθώς τερματίζει τη σωματική ανάπτυξη ολοκληρώνοντας πρόωρα τη ανάπτυξη στα άκρα των μακρών οστών, ώστε το άτομο δεν φθάνει τις κληρονομικές του διαστάσεις.  

 

Οι παρενέργειες των αναβολικών στεροειδών περιλαμβάνουν συνέπειες, μερικές από αυτές μη αναστρέψιμες, απρόβλεπτες, μακροχρόνιες και επικίνδυνες για την υγεία του ατόμου και εξαρτώνται από τη δοσολογία των ουσιών, το μίγμα των ουσιών και τη χρονική διάρκεια λήψης τους.

 

Στις γυναίκες παρατεταμένη χρήση προκαλεί μη αναστρέψιμη αρρενωποίησή τους. Με άλλα λόγια όταν η γυναίκα παίρνει αναβολικά στεροειδή παίρνει ορμόνες που προάγουν τα ανδρικά χαρακτηριστικά, δηλαδή πάει ενάντια στη φύση της και μετατρέπεται σιγά σιγά εμφανισιακά σε άνδρα, ενώ η δυνατότητα να φέρει ένα προβληματικό γενετικά παιδί αργότερα είναι πολύ μεγάλες.

Οι παρενέργειες των αναβολικών περιλαμβάνουν:  

Αρρενοποίηση του θήλεως

1.     ανάπτυξη τριχοφυϊας ανδρικού τύπου στο πρόσωπο

2.     βραχνή φωνή μπάσα

3.     ακμή

4.     μεγέθυνση κλειτορίδας

5.     αλωπεκία ανδρικού τύπου

  

Διαταραχές στην αναπαραγωγική λειτουργία

1.     υπολειτουργία στις  ωοθήκες, αμηνόρροια  και  στείρωση  για  τη  γυναίκα και  ατροφία  των όρχεων, ολιγοσπερμία   και στείρωση για τον άνδρα.

2.     μείωση  του μεγέθους  του στήθους και  μεταβολή  της  κατανομής  του  λίπους  στη γυναίκα και ανάπτυξη του μεγέθους του στήθους στον άνδρα.

 

Η δυνατότητα για ανάπτυξη κακοήθειας στα όργανα αναπαραγωγής και στο στήθος αυξάνουν κατά πολύ με τη λήψη αναβολικών στεροειδών, σε σχέση με το αναμενόμενο ποσοστό στον υπόλοιπο γυναικείο πληθυσμό. Οι ανδρικές και οι γυναικείες ορμόνες είναι παρούσες και στα δύο φύλα, αλλά σε διαφορετικό ποσοστό. Όταν αυτό το ποσοστό διαταραχθεί παράλληλα με τη ισορροπία των υπόλοιπων στεροειδών που παράγονται στα επινεφρίδια, ο κίνδυνος για καρκίνο είναι μεγάλος. Η ισορροπία των στεροειδών στον οργανισμό επιδρά αυτοπροστατευτικά σε οποιαδήποτε ασθένεια. Οταν αυτή η ισορροπία χαθεί η η ικανότητα του οργανισμού να νικήσει το καρκίνο μειώνεται και στο τέλος χάνεται. 

 

Αλλαγές στο μεταβολισμό των λιπιδίων – Πρόβλημα στη καρδιά

1.    αύξηση των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης

2.    αύξηση των LDL λιποπρωτεϊνών

3.    μείωση των HDL λιποπρωτεϊνών

Οι τρομακτικές αλλαγές που  συντελούνται  στη  μεταβολική  λειτουργία  των λιπιδίων και  λιποπρωτεϊνών,  εξαιτίας   της  χρήσης  των  αναβολικών στεροειδών συνεργούν στη πρόωρη ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης με πιθανότητα αιφνίδιου θανάτου.  

 

Αλλαγές στο δέρμα και τα μαλλιά

1.   έντονη ακμή στο πρόσωπο 

2.  αλωπεκία ανδρικού τύπου

 

Αλλαγές στο μεταβολισμό – Πρόβλημα στο συκώτι

1.    κατακράτηση υγρών και νατρίου από τα νεφρά με αποτέλεσμα υπέρταση

2.    αλλαγές στο συκώτι και στα επίπεδα διαφόρων ενζύμων του

3.    διαταραχές στη δραστηριότητα της ινσουλίνης και στα διάφορα ένζυμα του μεταβολισμού

4.   καταστροφή   στα νεφρά   και  στο  συκώτι

5    διαταραχές  στην  απορρόφηση  του  ασβεστίου  από τα οστά   με  κίνδυνο πρόωρης   οστεοπόρωσης, εάν η χρήση είναι εκτεταμένη. 

 

Μείωση της αμυντικής ικανότητας και αιματολογικές αλλαγές

Επιρρέπεια στην  ανάπτυξη  νεοπλασίας,  λοιμώξεων κ.λ.π  Αύξηση του αιματοκρίτη, καθώς η τεστοστερόνη  παίζει  ρόλο στην  αύξηση της  παραγωγής  ερυθροκυττάρων. 

Ένας  αιματοκρίτης πάνω  από 52% - 53%    θα επηρεάσει  δυσμενώς  τη  πηκτικότητα  του αίματος με αυξημένη πιθανότητα θρόμβωσης αλλά πολύ περισσότερο θα δημιουργήσει επιβάρυνση στη καρδιά που τώρα θα έχει μεγαλύτερο όγκο αίματος να κινήσει.

 

Ψυχολογικές αλλαγές στη συμπεριφορά του ατόμου

1.    ευφορία

2.    κατάθλιψη

3.    ψύχωση

4.    επιθετικότητα, μη ελεγχόμενη εκρηκτική συμπεριφορά

5.    νυμφομανία

 

Αιματολογικό ντοπάρισμα  

Το αιματολογικό ντοπάρισμα δεν αποτελεί μεν φάρμακο, αλλά εισάγεται στον οργανισμό με εξωγενή διαδικασία με στόχο τη βελτίωση της απόδοσης. Η διαδικασία συνίσταται στην απομάκρυνση του αίματος από τον αθλητή και στην αποθήκευσή του σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία (-80⁰C), ώστε να διατηρηθεί. Με τη διαδικασία αυτή  ο οργανισμός του αναπληρώνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια με φυσιολογικές διαδικασίες και φυσικά και την αντοχή του μέσα σε διάστημα 5-6 εβδομάδων. 24 ώρες πριν από τους αγώνες 2 μονάδες ή περίπου 1000 μικροχιλιοστόλιτρα από το αποθηκευμένο αίμα ξαναεισέρχεται στον οργανισμό του αθλητή. Ο αιματοκρίτης αυξάνεται και ως εκ τούτου βελτιώνεται  η ικανότητα του αθλητή για αντοχή, περίπου 25%.  

 

Όμως, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη διαδικασία αποθήκευσης του αίματος αλλά και κατά τη διάρκεια της μετάγγισης, ώστε να μην ξεπεράσει ο αιματοκρίτης το 55% και δημιουργηθεί πρόβλημα στη ροή του αίματος γιατί ο κίνδυνος θρόμβωσης είναι εφικτός. Επίσης αλλεργική αντίδραση, έστω και καθυστερημένα είναι επικίνδυνη για αίμα που μεταγγίζεται και για τυχόν αλλοίωσή του κατά τη διάρκεια της αποθήκευσής του.  

 

Το αιματολογικό ντοπάρισμα με μετάγγιση αίματος, το οποίον καθίσταται επισφαλές αντικατέστησε η λήψη ερυθροποιητίνης, η οποία διεγείρει το μυελό των οστών να παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια και καθώς την παράγει ο ίδιος ο οργανισμός είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη. Τελευταία όμως έχουν στανταρισθεί σχετικά οι μέθοδοι αποκάλυψής της,  αλλά οι ενδιαφερόμενοι έχουν καταφύγει στη λήψη καθαρής αιμοσφαιρίνης.  

 

Με άλλα λόγια η τεχνολογία του ντόπινγκ προηγείται της τεχνολογίας των μεθόδων αποκάλυψής του. Τώρα όμως που αρχίζει να επιτρέπεται κα η δειγματοληψία αίματος των αθλητών μπορεί να προσδιορισθεί η αιματολογική ενίσχυση, που τυχόν έχει πάρει ο αθλητής, με βάσει τα ανώτατα φυσιολογικά όρια αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη.

  

Τέλος, υπάρχουν διάφορες ορμόνες και τα ανάλογά τους που παράγει ο οργανισμός και μπορούν να βοηθήσουν την απόδοση, όπως η ινσουλίνη, η αυξητική, παράγων IGF-I, ντοπαμίνη, ACTH, HCG, κ.α. και οι οποίες σ’ έναν υγιή άνθρωπο δεν έχουν αντικείμενο ίασης κάποιας παθολογικής κατάστασης. Για παράδειγμα, κατάχρηση της αυξητικής είναι επικίνδυνη εξ’ αιτίας διαφόρων επιδράσεων όπως αλλεργικές αντιδράσεις και μεγαλακρία.  

 

Οσον αφορά  τώρα τις απαγορευμένες ουσίες που βελτιώνουν την αγωνιστική απόδοση του αθλητή οφείλω να πω ότι αυτές είναι πολύ περισσότερες από αυτές που ελέγχονται ή είναι δυνατόν να ελεγχθούν από τις καθιερωμένες επιστημονικές μεθόδους υψηλής τεχνολογίας.

  

Σήμερα είναι πια κατανοητό ότι δεν θα καταπολεμήσουμε ποτέ πλήρως τη χρήση απαγορευμένων ουσιών με διοικητικές αποφάσεις. Τα κίνητρα που οδηγούν στο ντόπινγκ  είναι η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού και η μόνη καθαρή λύση στο πρόβλημα θα ήταν ο πλήρης διαχωρισμός αυτών των δύο. Πράγμα αδύνατον για τα πολλαπλά συμφέροντα που καραδοκούν.  

 

Όμως, πέρα από τα στοιχεία της ηθικής τάξης σε δύο μέτωπα, του αθέμιτου ανταγωνισμού προς το συναθλητή και της εξαπάτησης των θεατών, το τίμημα που πληρώνει ο αθλητής καταφεύγοντας στη χημική ενίσχυση όσον αφορά την υγεία του είναι βαρύ. Όταν η υγεία και η ίδια η ζωή των αθλητών διακυβεύεται πρέπει να τραβιέται η διαχωριστική γραμμή που μας ωθεί να βλέπουμε τον αθλητισμό ως θέαμα.

  

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

 

Η πολιτεία μπορεί να παρέμβει στο ντόπινγκ του  υψηλού αθλητισμού, καθώς είναι εκείνη που χρηματοδοτεί τον αθλητισμό. Όμως επειδή το ντόπινγκ είναι παγκόσμιο φαινόμενο η καταπολέμισή του θα αποδώσει καλύτερα με μία παγκόσμια εκστρατεία, γεγονός το οποίον γίνεται σήμερα αντιληπτό σε όλη τη διεθνή αθλητική κοινότητα.  

 

Ωστόσο, πολλές από αυτές τις απαγορευμένες ουσίες έχουν διεισδύσει και στο γυμναστήριο της γειτονιάς, όχι αυτούσιες γιατί δεν έχει κανένα λόγο να της πάρει το παιδί, εφόσον δεν κάνει πρωταθλητισμό αλλά φθάνουν σ’ αυτό  με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, χωρίς το ίδιο να το αντιλαμβάνεται.  

 

3.5 εκατομμύρια νέοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 11% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις ΗΠΑ έχουν κάνει χρήση αναβολικών, ενώ ο ΕΟΦ ανακοίνωσε για το 2003 ότι διακινήθηκαν 1.5 εκατομμύρια ενέσιμα σκευάσματα με αναβολικές ουσίες.  

 

Χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση όλου του αθλητικού κόσμου αλλά και αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο γι’αυτά τα συμπληρώματα, όπου ενδεικτικά ο τζίρος τους στις ΗΠΑ το 2000 έφθασε τα 16.7 δις.$ και η παραγωγή κρεατίνης ενδεικτικά από 0 τόνους το 1990 έφθασε σε 3100 τόννους.  

 

Σε μία διεθνή έρευνα που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας βρέθηκε ότι το 14.8 % των συμπληρωμάτων που κυκλοφορούσαν στο εμπόριο σε 13 χώρες περιείχε προορμόνες και αναβολικές  ουσίες, χωρίς αυτές να αναγράφονται στη συσκευασία. Οι προορμόνες μέσα στον οργανισμό μετατρέπονται σε ορμόνες τύπου αναβολικών στεροειδών. Ενδεικτικά αναφέρω τα λόγια του καθηγητή Glen Luepnitz ότι «η χρησιμοποίηση προσθετικών τροφής πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω διότι πιθανόν να συμβάλλουν στη παραγωγή φυσικών στεροειδών στο σώμα».  

 

Η μη αναγραφή του περιεχομένου υποδηλώνει μία ποιοτική υποβάθμιση στα συμπληρώματα διατροφής για να μπορούν να περνάνε διάφοροι, διάφορα όσο το νομοθετικό κενό εξακολουθεί να υπάρχει.  

 

Τα υψηλότερα ποσοστά νοθευμένων συμπληρωμάτων παρουσίασαν η Ολλανδία, Αυστρία, Αγγλία και ΗΠΑ, ενώ χώρες προέλευσης των νοθευμένων συμπληρωμάτων ήταν οι ΗΠΑ, Ολλανδία, Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία.

Με τον όρο συμπλήρωμα διατροφής ορίζονται όλα τα προϊόντα διατροφής τα οποία περιέχουν θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες), σε συμπυκνωμένη μορφή, ή ένα τουλάχιστον από τα εξής συστατικά: βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία (μέταλλα), βότανα, αμινοξέα, μεταβολίτες (ουσίες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό), αποστάγματα ή συνδυασμό οποιονδήποτε εκ των παραπάνω συστατικών.

Τα περισσότερα προορίζονται για να αναπληρώσουν θρεπτικά συστατικά που πιθανώς να λείψουν από τον οργανισμό εξαιτίας καταστάσεων όπως, κακών διατροφικών συνηθειών, μίας εγκυμοσύνης, μιάς γενικότερης μυϊκής αδυναμίας και αντοχής του οργανισμού, μιάς κατάστασης άγχους, αυξημένης ανάγκης νοητικής ή φυσικής εγρήγορσης, ανάρρωση από ασθένεια ή χειρουργική επέμβαση, ή κατάσταση ενός καθημερινά γυμναζόμενου ατόμου όπου οι ενεργειακές του ανάγκες αλλάζουν ριζικά, τόσο σε ποσότητα αλλά και σε αναλογίες θρεπτικών συστατικών.  

 

Για παράδειγμα, μία έφηβος που κάνει 6 ώρες προπόνηση στη ρυθμική γυμναστική και επιβάλλεται να προσλάβει μόνο 1600 χιλιοθερμίδες για να διατηρεί χαμηλό βάρος που απαιτείται στο αγώνισμά της, πρέπει να προσλάβει τα απαραίτητα συστατικά, τα οποία δεν καλύπτονται με τη διατροφή της σε συμπυκνωμένη τροφή σε συμπληρώματα.  

 

Οι ανάγκες σε πρωτεΐνες στους αρσιβαρίστες είναι πολύ μεγαλύτερες, σε σχέση με μη αθλούμενους, αλλά αν φάνε 6 μπριτζόλες για να τις καλύψουν θα προσλάβουν ταυτόχρονα και λίπος.  

 

Ενας αθλητής μεγάλων αποστάσεων μπορεί να χάσει μέχρι και 2 λίτρα ιδρώτα στη προπόνηση και πρέπει η υδρική του ισορροπία να αντικατασταθεί το συντομότερο δυνατόν με τα αθλητικά ροφήματα Η αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου που καταναλώνει ο αθλητής στη καθημερινή του προπόνηση πρέπει να ξεκινήσει αμέσως μετά τη προπόνηση γιατί η αναπλήρωση αποτελεί μία αργή μεταβολική διαδικασία κι εδώ τα συμπληρώματα βοηθούν.  

 

Ο σίδηρος είναι στοιχείο που μεταβολίζεται πολύ γρήγορα με τη καθημερινή προπόνηση και είναι απαραίτητο να προσλαμβάνεται σε συμπλήρωμα καθώς με τη τροφή μόνο ένα 10% απορροφάται από τον οργανισμό.  

 

Επίσης η προπόνηση παράγει ως παραπροϊόντα κόπωσης, άχρηστες επιβλαβείς ουσίες (ελεύθερες ρίζες) που στρέφονται εναντίον υγιών κυττάρων προκαλώντας βλάβες, καθιστώντας αναγκαία την πρόσληψη αντιοξειδωτικών. Για παράδειγμα, ένας καπνιστής που παράγει τέτοιες ουσίες έχει μειωμένη στάθμη βιταμινών A και C που είναι αντιοξειδωτιικές.

  

Επομένως, στο κρίσιμο λοιπόν ερώτημα εάν η πρόσληψη συμπληρωμάτων για ένα υγιές άτομο είναι ντόπιγκ, απαντάμε ότι στη κατάσταση αυξημένης σωματικής δραστηριότητας τα συμπληρώματα  κρίνονται απαραίτητα. Διακρίνονται δε:

 

  σ’ αυτά που αναπληρώνουν θρεπτικά συστατικά ή ουσίες που καταναλώνονται κατά τη σωματική άσκηση. Εδώ περιλαμβάνονται τα διάφορα πόσιμα διαλύματα που είναι σχεδιασμένα ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες ενός αθλούμενου σε υγρά, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και υδατάνθρακες, κυρίως σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατόν να ληφθεί κανονική τροφή, όπως για παράδειγμα αμέσως πριν, κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τη προπόνηση και

 

  σ’ αυτά που με διάφορους τρόπους αυξάνουν την ικανότητα παραγωγής μυϊκού έργου. Εδώ περιλαμβάνονται ουσίες, όπως αμινοξέα, κρεατίνη, ginseng, ινοσίνη, καρνιτίνη, καφεΐνη κ.α.. Συνήθως όλες αυτές οι ουσίες αναφέρονται ως μαγικά προϊόντα που μπορούν να επιφέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό  διάστημα, αν και πολλές φορές, τα προϊόντα αυτά δεν κατορθώνουν να ανταποκριθούν σε αυτό που πρεσβεύει η ετικέτα τους.

 

Το πρόβλημα δημιουργείται όταν, όταν η νομοθεσία που ρυθμίζει τη κυκλοφορία των συμπληρωμάτων διατροφής, τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η εθνική είναι ακόμα αρκετά χαλαρή, αφού τα συμπληρώματα δεν υπάγονται ούτε στα φάρμακα ούτε στα τρόφιμα, αλλά στην ενδιάμεση γκρίζα ζώνη, με αποτέλεσμα να περιέχουν μαζί με αυτά που δηλώνονται στην ετικέτα και απαγορευμένες ουσίες (προορμόνες, αναβολικά, εφεδρίνη αμφεταμίνες), με σκοπό να κάνουν το προϊόν τους πιο ανταγωνιστικό.  

 

Ετσι με τις κρυφές αυτές ουσίες στο περιεχόμενό τους υπόσχονται στον  παραλήπτη τους ότι θα  έχει τόση ενέργεια ώστε θα νοιώθει ότι πετάει και θα αποκτήσει μιά εικόνα σώματος αρκετά δελεαστική πολύ γρήγορα. Η χρήση αναβολικών στεροειδών μπορεί σε διάστημα 8-12 εβδομάδων να αυξήσει τη μυϊκή μάζα  του σώματος 10-12 κιλά.  

 

Οταν αυτά προσφέρονται από τον γνώστη και ειδικό στο γυμναστήριο ή από συναθλούμενο που τα έχει δοκιμάσει και έχει ένα σώμα πρότυπο, είναι πολύ εύκολο να τα δοκιμάσει και ο αδαής πελάτης. Έτσι ο πελάτης μένει κατενθουσιασμένος με το γυμναστήριο που του άλλαξε τη ζωή και παραμένει στο χώρο του γυμναστηρίου, δημιουργώντας εξάρτηση με τα προϊόντα που διακινούνται.  

 

Εάν ο πελάτης είναι αθλητής καταλήγει να βρεθεί ντοπαρισμένος, χωρίς καν καμιά φορά να το υποψιάζεται. Εάν δεν είναι αθλητής έχει ανάγκη να συνεχίσει να παίρνει τα μαγικά φίλτρα που του άλλαξαν τη ζωή, αγνοώντας τους κινδύνους που διατρέχει.  

 

Ένας αθλητής όμως είναι υπεύθυνος για ότι χρησιμοποιεί και εάν βρεθεί ντοπαρισμένος αντιμετωπίζει τις συνέπειες, ανεξάρτητα εάν το αναβολικό προήλθε από κάποια προορμόνη, κάποιου συμπληρώματος. Ως εκ τούτου, οι επαγγελματίες αθλητές είναι πολύ πιο προσεκτικοί αφού έχουν να αντιμετωπίσουν και τους ελέγχους ντόπινγκ, ενώ τα παιδιά στο γυμναστήριο έχουν πλήρη άγνοια για τους κινδύνους που υποβάλλουν τον οργανισμό τους. Ακούσατε πρόσφατα περιστατικά γονέων που έφθασαν να χάσουν το παιδί τους εξαιτίας της ψυχαγωγίας του σε ένα γυμναστήριο, όπου πέρα από τη γύμναση του προσφέροντο διάφορα ανεξέλεγκτα προϊόντα, ως βοηθήματα. Αυτοί οι γονείς πιθανόν θα καταθέσουν στη πρόσφατη συσταθείσα από τη διακομματική επιτροπή της βουλής για την αντιμετώπιση του ντόπινγκ, όπου πρέπει να βγάλει πόρισμα  ως τον επόμενο Ιούνιο για το τι πρέπει να πράξει η επίσημη Πολιτεία.

  

Ένα άλλο επίσης πρόβλημα αποτελεί η ανεξέλεγκτη δοσολογία. Εάν το συμπλήρωμα περιέχει κρυφές ουσίες που δεν αναγράφονται, φαντασθείτε τις ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία του ατόμου. Εάν περιέχει πράγματι ότι αναγράφεται και είναι νόμιμο, δεν σημαίνει πάλι ότι η ανεξέλεγκτη δόση βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων  δεν μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη για τον οργανισμό, αφού μεγαδόσεις διαφόρων βιταμινών μετάλλων και ιχνοστοιχείων  είναι τοξικές για τον οργανισμό.  

 

Επίσης η ανεξέλεγκτη κατανάλωση μιγμάτων αμινοξέων, τα οποία είναι πολύ δημοφιλή στους χώρους άθλησης και στα γυμναστήρια, επειδή υποτίθεται πως διεγείρουν τη μυϊκή ανάπτυξη, μπορεί να προκαλέσει διατροφικές ανωμαλίες, καθώς η υπερφόρτωση με ένα αμινοξύ μπορεί να διαταράξει την ισορροπία απορρόφησης των άλλων αμινοξέων.  

 

Τέλος διακινούνται προϊόντα που οι διαφημιστές τους αναφέρουν ότι μπορούν να κάνουν διάφορα όπως π.χ. να κάψουν το λίπος. Γενικά πολλές από αυτές τις ουσίες δεν έχουν ελεγχθεί επαρκώς, αλλά κι εκεί που επιστημονικά έχει διεξαχθεί τέτοιος έλεγχος, το προϊόν δεν κατορθώνει να ανταποκριθεί σ’ αυτό που διακηρύσσουν οι  διαφημιστές του. Αυτό βέβαια δεν έχει σημασία, εάν το προϊόν δεν έχει παρενέργειες, απλά επιβαρύνει τη τσέπη μας.

  

Τέλος πρέπει να γνωρίζουμε. Η ισορροπημένη διατροφή είναι ο θεμέλιος λίθος για τη   διασφάλιση της υγείας. Τα  συμπληρώματα   διατροφής συμπληρώνουν   και   δεν  αντικαθιστούν  τη  διατροφή.

 

Πως μπορούμε να προφυλαχθούμε από άγνωστα και ανεξέλεγκτα συμπληρώματα διατροφής:

 

·  Συμπληρώματα διατροφής, βιταμινούχα σκευάσματα, αθλητικά ροφήματα και αντίστοιχες δοσολογίες να συνταγογραφούνται μόνο από ειδικό γιατρό ή εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, κατόπιν αιματολογικών και βιοχημκών εξετάσεων.

·  Να προτιμώνται σκευάσματα που παράγονται και κυκλοφορούν από μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες.

·  Να αποφεύγονται προϊόντα που διακινούνται μέσω διαδικτύου, στη μαύρη  αγορά, ή συστήνονται από κάποιο συναθλητή, ή προπονητή.

·  Να αποφεύγονται σκευάσματα που συστήνουν ότι κάνουν θαύματα, κτίζουν γρήγορα μυϊκή μάζα ή καίνε το λίπος. Το λίπος καίγεται μόνο με άσκηση και σε βραδύ ρυθμό.

·  Να θυμάστε ότι «τα καλά κόποις κτώνται».   

Πηγη: http://www.avlonitou.gr/